| Zonlama – Zone Logic | Toplama, yerleştirme ve ikmâl işlemlerini etkin ve verimli bir şekilde yönetmek üzere deponun belirli bölgelere ayrılması.
|
| Zırhlı Taşımacılık – Armored Tranportation | Altın, elmas, malî belgeler, nakit vb. değerli mal ve/veya belgeleri taşıtmak isteyen göndericilere tam güvenlik ve hızlı sigorta hizmetlerini sunan taşımacılık tipi.
|
| Zincir Boyu İzlenebilirlik – Pipeline Visibility | Bir tedârik zinciri boyunca yükün yeri ve ortaya çıkabilecek değişiklikler hakkında doğru ve zamanında bilgi sahibi olma.
|
| Zeyilnâme – Supplement ; Supplementary Policy | Sigorta poliçesinin yürürlükte bulunduğu dönem içerisinde oluşan değişiklikleri belirtmek için
|
| Zararlı Madde – Hazardous Material | Depolama ve taşıma sırasında sağlık, güvenlik ve hasar açısından risk doğurabilecek madde.
|
| Zamanında Teslimat Oranı – Delivery Performance to Commit Date | Belirli bir dönem için, sipârişlerin söz verilen tarihte karşılandığını gösteren performans göstergesi.
|
| Yüksek Konteyner – Highcube Container | Dış yüksekliği yaklaşık 2,9 m olan konteyner.
|
| Yükleme Alanı – Loading Area | Yüklerin konulduğu palet, platform vb. alan.
|
| Yükleme – Loading | Sevk amacıyla malzemelerin tren, uçak, kamyon vb. bir araca güvenli bir şekilde yüklenmesi işlemi.
|
| Yükleme – Boşaltma Alanı – Dock | Boşaltma, mal kabul, sipâriş hazırlama, yükleme vb. amaçlar ile malzemelerin geçici olarak konulduğu alan.
|
| Yük Sağlamlaştırma – Lashing | Taşıt veya konteyner içine konan yüklerin taşıma sırasında oluşabilecek dinamik hareketlere karşı sabitlenmesi.
|
| Yük Boşaltma Süresi – On-Load Hours | Aracın yük boşaltma yerine varışından ayrılışına kadar geçen süre.
|
| Yük Boşaltma Hızı Off-Load Rate | Zamana göre yükün boşaltılma hızını gösteren gösterge (Örneğin saat başına palet, saat başına koli vb.).
|
| Yük Ayıracı – Bulkhead | 1) Bir römork veya vagon içindeki bir yükü ayıran ve dengeleyen dikey ayıraç. 2) Bir araç veya gemi içindeki yük sınırlama bölmesi.
|
| Yük – Cargo | Taşınan mal, ürün veya eşya.
|
| Yozlaşma – Corruption | Yasal olmayan, standart prosedürlere uymayan ve etik olmayan davranış ve uygulamalar.
|
| Yöneylem Araştırması – Operations Research | İnsan, makina, malzeme ve/veya diğer girdilerden oluşan sistemlerde karşılaşılan sorunların bilimsel yöntemlerle modellenmesi ve çözümlenmesi yoluyla en uygun kararın veya karar seçeneklerinin belirlenmesi.
|
| Yirmi Ayak Eşdeğeri – Twenty Equivalent Unit (TEU) | Konteyner terminolojisinde kullanılan ve 20 feet’lik (6,08 m’lik) konteynere karşılık gelen bir ölçü birimi (Konteyner gemilerinin ve limanlarının kapasiteleri TEU ile belirtilir. 40 feet’lik (12,16 m.’lik) bir konteyner 2 TEU demektir.).
|
| Yetkilendirilmiş Taşıyıcı – Authorized Carrier | Ürünleri genel (common) ya da sözleşmeli bir taşıyıcı ile taşıtmak için ICC (International Chamber of Commerce) tarafından yetkilendirilmiş kişi/şirket.
|
| Yeşil Lojistik – Green Logistics | Tüm lojistik faaliyetlerin çevre üzerindeki olumsuz etkilerini ölçen ve en aza indirmeye çalışan yaklaşım.
|
| Yerleştirme – Putaway | Malzemelerin kabul işlemi yapıldıktan sonra depoda, kendilerine ayrılmış lokasyonlara taşınarak stoklanması işlemi.
|
| Yerleştirirken Toplama – Task Interleaving | Toplam taşıma süresini azaltmak amacıyla, yerleştirme ve toplama işlemlerinin ardışık ve aynı gidiş-geliş hareketi içinde yapılması.
|
| Yerel Alan Ağları – LAN (Local Area Network) | Aynı ortamda bulunan bilgi-işlem donanımlarının özel iletişim hatları ile birbirine bağlanarak oluşturdukları ağlar.
|
| Yerde Stok Alanı – Floor Slot | Zeminde dikey ve yatay yük istiflemeye yönelik alan.
|
| Yerçekimli Konveyör – Gravity Conveyor | Malzemeleri, yerçekimi kuvvetinden yararlanarak taşımada kullanılan konveyör.
|
| Yer Hizmetleri – Ground Handling; Groundside Operations | Havalanlarında uçakların uçuşa yönelik hizmetleri dışında kalan hizmetleri.
|
| Yeniden Sipariş Düzeyi – Reorder Point; Reorder Level | Tedârik süresini dikkate alarak, yeniden sipâriş vermeyi gerektiren stok düzeyi. (Stoklar bu düzeye indiğinde sipâriş verilerek, stoksuz kalma durumuna düşme önlenmeye çalışılır).
|
| Yeniden Depolama – Re-Warehousing | Ürünlere yer açmak ya da ürünleri birleştirmek için depodaki partilerin yeniden elleçlenmesi (Bu uygulama, iadelerin elleçlenmesini de içerir. Aynı zamanda, iade işlemlerini kolaylaştırmak için üst raf katlarından ya da ürün yığınlarından azaltmalar yapılması durumunu da ifâde eder. Bu durum, depolamadaki başlıca gizli mâliyetlerdendir.).
|
| Yedek Parça İstifi – Field Service Parts | Îmalat noktasının dışında, kapalı bir alanda stoklanan yedek parça grubu.
|
| Yedek Parça – Spare Part | Bakım-Onarım amacıyla kullanılan malzemeler.
|
| Yaşam Sonu Yedek Parça Stoğu – End of Life Inventory | Yeniden üretilmeyecek ürünlerin ileriye yönelik yedek parça gereksinimlerini karşılayabilmek üzere elde bulundurulan stok miktarı.
|
| Yaşam Çevrim Desteği – Life Cycle Support | Ürünlerin teslîmatının yanısıra, sezon sonu olması, kusurlu mal, raf ömrü dolması vb. nedenlerden kaynaklanan iade ürünlerin dönüşü ile ambalaj malzemeleri ve hurdaların yeniden değerlendirilmesi faaliyetlerinin tümü.
|
| Yasak Paletler – Forbidden Pallets | Doğaya zarar verdiği için bâzı ülkeler tarafından ülkeye girişi yasaklanan paletler.
|
| Yasadışı Sapma – Illegal Diversion | Bir ülkeye ihracatı yasaklanmış olan malların, o ülkeye başka bir ülke üzerinden (dolaylı olarak) ihraç edilmesi.
|
| Yarı Ürün Stoğu – Work In Process (WIP) | Üretimdeki stok, fabrikanın sistemi içerisinde işlem gören veya işlem görmeyi bekleyen her çeşit malzeme, parça veya montaj parçası.
|
| Yarı Ürün – Semi-finished Product | Üretim işlemleri tamamlanmamış, ürün hâline dönüştürülmemiş olan malzemeler.
|
| Yarı Römork – Semi-Trailer | Bir çekici araç tarafından çekilen ve taşıyacağı yükün özelliklerine uygun bir şekilde îmal edilen, tekerleklerin yanısıra bir destek araç yardımıyla park edilebilen, yük taşıma amaçlı karayolu taşıma aracı (Türkiye’de yanlış olarak römork yerine dorse sözcüğü kullanılmaktadır. Yaygın olarak yapılan bu yanlış kullanımın nedeni, bu sözcüğe esas teşkil eden DORSEY’in, ülkemize ithal edilen ilk yarı römorka ait marka olmasıdır.).
|
| Yardımcı Madde – Auxiliary Material | Üretim süreçlerinde işlenerek son ürünü elde etmede düşük oranda kullanılan malzemeler.
|
| Yanlış Teslîmat – Carrier’s Misdelivery | Taşıyıcının sorumlu olduğu malı, gönderilen kişiden başkasına teslim etmesi.
|
| Yandan Yükleyici – Side Loader, Side Forklift, Side Loader Forklift, Side-Pick Lifts | Yükleri yan kısmından tutarak kaldıran, taşıyan ve yerleştiren, çatalı yan tarafında bulunan malzeme elleçleme ekipmanı.
|
| Yan Hat – Branch Line | Bir ana hat veya bir bağlantı hattı kavşağı dışında, bir veya daha fazla istasyona hizmet veren demiryolu hattı.
|
| Yalın ve Çevik Üretim – Leagile Manufacturing | 1) Değişken ve belirsiz talebi en verimli şekilde karşılamaya dayanan üretim stratejisi. 2) Yalın ve çevik üretimin birlikte uygulanması yaklaşımı.
|
| Yalın Üretim – Lean Manufacturing | Üretim süreçlerinde katma değer yaratmayan işlemlerin ortadan kaldırılmasını öngören üretim anlayışı (Böylece kaynakları tüketen faaliyetlerin (israfların) önlenmesi ve salt müşteri için yarar sağlayan işlemlerin gerçekleştirilmesi amaçlanır. Üretimi en az kaynakla, en kısa zamanda, en ucuz ve hatasız olarak, müşteri talebine bire-bir yanıt verecek şekilde ve varolan potansiyellerin tümünden yararlanarak gerçekleştirmektir.).
|
| X-Ray Makinası – X-Ray Machine | Kapalı kap içindeki malların taranarak saptanması, fotoğraflarının çekilmesi için kullanılan makinalar.
|
| X-MODALL – The Optimised Exchange Between All Modes of All Conforming Consignments | Tüm sevkiyatların bütün taşımacılık modları arasında en etkin ve verimli bir şekilde aktarımını sağlamaya yönelik proje
|
| Vize – Visa | Bir devletin kota altında bulunan ürünler için ihracatçı şirketlere verdiği ve o ürünlerin ihraç edilebileceğini gösteren belge.
|
| Veritabanı – Database | Verilerin bir bütün olarak tutulduğu, bir mantık doğrultusunda ilişkilendirildiği, kullanıcıların istedikleri bilgilere bir düzen içinde erişebildiği elektronik ortam.
|
| Veri Aktarım Onayı – Transmission Acknowledgment | Tüm veri nakli işlemlerinin hatasız olarak gerçekleştiğinin onaylanması.
|
| Vergi İadesi – Duty Drawback | Bir ürün ithal edildiğinde ve yeniden ihraç edildiğinde, daha önceden ödenmiş verginin tümünün veya bir kısmının geri ödenmesi.
|
| Varsayım Makbuzu – Assumed Receipt | Bir gönderimin ya da dağıtımın içeriğinin doğru olduğunun varsayılması ilkesi (Gönderimi yapan personel miktarı kontrol etmez. Faturaları elemek için, barkodlar ve EDI tarafından gönderilen ASN ile birlikte kullanılır.).
|
| Varlıkların Geri Dönüş Oranı – Return on Assets (ROA) | Kârın mal varlığına bölünmesi ile elde edilen bir finansal performans göstergesi.
|
| Varış Noktasına Göre Genişletilmiş Konsolidasyon – Destination Enhanced Consolidation | Varış noktasını dikkate alarak, küçük deniz yüklemeleri ile mâliyetleri düşürme sistemi.
|
| Varış Noktası – Arrival | Taşımacılıkta yük veya yolcunun götürüleceği yer veya nokta.
|
| Varış İhbarı – Notice of Arrival | Yükün teslîmat yerine geldiğinde alıcıya yük ile ilgili bilgilerin (ürün, miktar, ağırlık, hacim vb.) iletildiği belge.
|
| Vagon Üstü Römork – Trailer On Flatcar (COFC) | Doğrudan vagonun üzerine yerleştirilen çekici ve/veya yarı römork.
|
| Vagon Üstü Konteyner – Container On Flatcar (COFC) | Üstü açık yük vagonlarına doğrudan yüklenen konteyner.
|
| Vagon Römork – Roadrailer | Arka tarafında hem demir, hem lastik tekerleklere sahip olup, bunlar yer değiştirilerek hem demiryolu, hem de karayolunda kullanılabilen römork.
|
| Uzlaşma – Concurrence | Taşıyıcı tarafından imzalanan ve ICC (International Chamber of Commerce) tarafından kayda alınan bir doküman (Taşıyıcının, belirlenmiş bir acenta tarafından yayınlanan fiyat listesindeki ücretlere tâbi olduğunu gösterir).
|
| Uzatma – Extension | Gerektiğinde, sözleşme süresinin belirlenecek bir tarihe kadar uzatılabileceğini belirten sözleşme maddesi.
|
| Uyumluluk – Adaptability | Pazarı yeniden şekillendiren sosyo-ekonomik, demografik, politik, teknolojik, vd. yapısal değişimlere uyum sağlayabilmek üzere tedârik zinciri tasarımını değiştirebilmek; strateji, ürün ve teknolojilere göre tedârik ağını yenileyebilmek.
|
| Uygun Taşımacılık – Co-Modality | Müşteri/ürün vb. özellikler dikkate alınarak en uygun tek veya karma taşımacılık sisteminin seçilmesi.
|
| Uygulama Hizmet Sağlayıcı – Application Service Provider (ASP) | İnternet üzerinden uygulama yazılımları kullanım hizmeti veren şirketler.
|
| Uydudan Araç Takip Sistemi – Satellite Tracking System | Motorlu araca monte edilmiş bir Mobil Araç Terminal Seti ekipmanını kullanarak, araçların konum bilgilerinin, periyodik olarak tâkibinin yapıldığı merkeze uydu bazlı (Eutelsat, Inmarsat vb.) sistemler üzerinden aktarılarak tâkibine, kontroluna ve yönetilmesine, ayrıca ekran-klavye birimi ile donanmış olanların merkez ofis ile karşılıklı olarak veri haberleşmesine olanak sağlayan sistemin bütünü.
|
| Üstü Açık Konteyner – Open Top Container | Standart konteynere sığmayan veya konteyner kapısından çaka vb. donanım ile yüklenemeyen blok mermer, düz cam, makina gibi yüklerin konduğu, üstü açık konteyner (Gereğinde üstü özel brandalar ile örtülür.).
|
| Üstten Yükleyici – Top-Pick Loaders | Yükleri üst kısmından tutarak kaldıran, taşıyan ve yerleştiren malzeme elleçleme ekipmanı.
|
| Üst ve Yanları Açık Konteyner – Flat Rack Contanier | İki yanı ve tavanı olmayan, bâzen her iki baş kısmı da yerinden çıkarılabilen, tabanı kalın olan, her iki yandan ve üstten yüklemeye uygun olan konteyner.
|
| Ürün Yaşam Döngüsü – Product Life Cycle | Yeni bir ürünün, pazarda doğuş, büyüme, doyum ve demode olma evrelerinin tümünü ifâde eden kavram.
|
| Ürün Stoğu – Finished Goods Inventory (FGI) | Sevkiyata hazır durumda olan ürün.
|
| Ürün Ailesine Göre Depolama Politikası – Family Storage Policy | Birbiriyle eşzamanlı olarak işlem gören malzemelerin veya aynı ürün ailesine ait ürünlerin birbirlerine yakın stok alanlarında depolanması politikası.
|
| Üretimden Nakliyeye Toplam Süre – Complete Manufacture to Ship Time | Ürünün üretici tarafından sevkedilebilir olduğunun bildirilmesinden, müşteriye gönderilmesine kadar geçen ortalama süre.
|
| Üretim Yönetimi Derneği – The Association for Operations Management (APICS) | APICS, merkezi Chicago – Illinois / ABD olan, üretim/operasyon yönetimi, envanter, tedârik zinciri, malzeme yönetimi, satınalma ve lojistik alanlarında küresel olarak lider ve bilgi sağlayıcı, önceki açılımı American Production and Inventory Control Society olan kurum.
|
| Üretim Yönetimi – Production Management / Operations Management | Malzeme, işçilik, enerji, makina vb. üretim kaynakları kullanılarak, kullanıcılar için yararlı ürün ve/veya hizmetler oluşturulmasıyla ilgili yönetsel faaliyetlerin bütünü.
|
| Üretim Planlama ve Çizelgeleme – Production Planning and Scheduling | Teslim sürelerini karşılayacak şekilde; kaynak, malzeme vb. kısıtları dikkate alarak, ayrıntılı ve optimize planlama ve programlama.
|
| Üretim Paylaşımı – Production Sharing | Bir küresel şirketin farklı üretim evrelerini küresel kapsamda farklı şirketlere, bu şirketlerin öz yetkinliklerini düşünerek paylaştırması ve bu şekilde dünya klasında üretimi gerçekleştirmesi.
|
| Üretim Kaynakları Planlaması – Manufacturing Resources Planning (MRP II) | Üretim gereksinimlerini karşılamak amacıyla, bir şirketin malzeme, makina, işçilik, finansman, depo, enerji vd. kaynaklarının eşgüdümlü bir şekilde ve belirli kısıt ve ölçütlere uygun olarak plânlanması ve kontrol edilmesi.
|
| Üretim – Production | Malzeme, işçilik, enerji, makina vb. üretim kaynaklarını kullanarak kullanıcılar için yararlı ürün ve/veya hizmetler oluşturulması.
|
| Uluslararası Teslim Şekilleri – Incoterms | Ticarî terimlerin, uluslararası satışlarda ülkeler arasında farklı yorumlanmasının önlenmesi ile satıcılara ve alıcılara sorumluluklarını belirtmek amacıyla, Uluslararası Ticaret Odası tarafından hazırlanan ve kullanılması isteğe bağlı olan uluslararası yorum kuralları.
|
| Uluslararası Taşıma – International Transportation | Bir ülkeden bir ülkeye doğrudan veya transit olarak; karayolu, denizyolu, demiryolu ve/veya havayoluyla yapılan her çeşit taşıma.
|
| Uluslararası Standartlar Örgütü – International Organization for Standardization (ISO) | “Tüm teknik ve teknik dışı dallardaki standartların belirlenmesi çalışmalarını yürütmek amacıyla, 1946′da Cenevre’de kurulan uluslararası örgüt.
|
| Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu – International Civil Aviation Organization (ICAO) | Sivil havacılık konuları ile ilgilenen, devlet temsilcilerini gerekli yasal düzenlemeleri yapmak üzere biraraya getiren Birleşmiş Milletler birimi.
|
| Uluslararası Sektörel Sınıflandırma Standardı | International Standard Industrial Classification of All Economic Activities (ISIC) Ekonomik verileri analiz etmek, karşılaştırmak ve istatistiksel olarak değerlendirmek amacıyle sınıflandırmada kullanılan Birleşmiş Milletler Sistemi (Bu sınıflandırma yapısı, bölge veya ülkelere göre farklılıklar göstermektedir).
|
| Uluslararası Satılan Malların Sözleşmeleri | Contracts for the International Sale of Goods (CISG) Uluslararası Satış Sözleşmeleri ile ilgili olarak Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen çerçeve sözleşme.
|
| Uluslararası Karayolu Taşımacılığı – International Road Transport | Transports Internationaux Routiers (TIR) (Fransızca) Uluslararası Karayolu Taşımacılığının kısaltılmış adı (Türkiye’de hatalı bir biçimde taşımacılıkta kullanılan bir araç adı olarak da günlük kullanım dilinde geçmektedir).
|
| Uluslararası Güvenli Konteyner Sözleşmesi | International Convention for Safe Containers (CSC) Bir fabrikanın konteyner üretebilmesi ve üretilen konteynerlerin taşımacılıkta kullanılabilmesi için Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün (IMO) esaslarını belirlediği bir sözleşme.
|
| Uluslararası Denizcilik Örgütü – International Maritime Organization (IMO) | Denizcilik sektörüne yönelik düzenlemeler konusunda uzlaşma oluşturmaya çalışan bir Birleşmiş Milletler organizasyonu.
|
| Ulaştırma Bakanları Konferansı (UBAK) – European Conference of Ministers of Transport (ECMT) | Üye ülkeler arasında uluslararası taşımacılığın sosyal boyutlarını da kapsamı içine alarak, taşımacılığın daha güvenli ve çevre standartlarına uyumlu filolarla, ekonomik ve teknik olarak etkin ve hızlı bir şekilde yapıldığı bir bütünleşik taşıma sisteminin oluşturulması amacıyla kurulan, Türkiye’nin de kurucu üye olarak bulunduğu devletler arası bir organizasyon.
|
| Üçüncü Parti Lojistik – Third Party Logistics (3PL) | Müşterilerinin lojistik faaliyetlerini (öncelikle taşıma ve depolama) üstlenen ve konusunda uzman olan lojistik şirketler (Birinci parti ifâdesi ile satıcı şirket, ikinci parti ifadesi ile alıcı şirket, üçüncü parti ifadesi ile ise satıcı ve alıcı şirketler arasındaki bâzı hizmetleri üstlenen şirket kastedilmektedir).
|
| UBAK Belgesi – ECMT Document | Uluslararası kara taşımacılığı yapmak üzere başvuran şirketlere, UBAK sekreteryası tarafından belirlenen kotalara göre, ilgili ülkenin Ulaştırma Bakanlığı tarafından verilen belge.
|
| Tüm Test ve Elden Çıkarma Süresi – Total Test and Release Cycle Time | Ürünün, üretim başlangıcından sevkiyatına kadar gerçekleştirilen tüm test, doküman kontrolu ve onay süreci süresi.
|
| Tüm Tedarik Zinciri Yanıtlama Süresi – Total Supply Chain Response Time | Pazardaki değişimlere yanıt verme süresi ve yeteneğinin bir ölçütü.
|
| Tüm Riskler Poliçesi – All Risk Policy | Malın zarar görmesi ve kaybı ile ilgili tüm riskleri içeren sigorta poliçesi.
|
| Tüketici – End-Customer | Ürünün en son satılarak tüketildiği müşteri.
|
| Treyler Yükünden Az – Less Than Truck Load (LTL) | Bir treylerin taşıma kapasitesini, hacim ve/veya ağırlık yönünden tam olarak doldurmayan yük.
|
| Treyçek – Truck | Semi-Trailer Truck, Lorry, Tractor Trailer En az iki dingilli motorlu çekici ile üstüne farklı amaçlı ekipman veya kasa monte edilebilen şasiden oluşan, treyler çeken ticarî karayolu yük taşıma aracı (Amerikan İngilizcesinde Truck veya Semi-Trailer Truck, Britanya İngilizcesinde de Lorry veya Tractor Trailer kullanılmaktadır).
|
| Transpalet – Pallet Jack | Depoda sipâriş toplama, araç yükleme ve boşaltma işlemlerinde kullanılan, alçak konumlarda çalışmaya elverişli malzeme elleçleme ekipmanı.
|
| Transit Yükleme – Transshipment | Uluslararası taşımacılıkta yükün bir taşıyıcıdan başka bir taşıyıcıya transferi (Genellikle deniz taşımacılığında kullanılır.).
|
| Transit Stok – In-Transit Inventory | Ürünlerin sevkiyatı sırasında oluşan, henüz kullanıma ve satışa hazır olmayan, yoldaki (sipâriş edilmiş) stok.
|
| Trafik Yönetimi – Traffic Management | Taşıma modlarının, taşıyıcıların ve ilgili hizmetlerin yönetimi.
|
| Trafik Dengesi – Traffic Balance | Bir ticaret hattında giden ve gelen yolcu, yük veya ekipman (araç/taşıt) miktarlarının aynı olması.
|
| TRACECA – TRAnsport Corridor Europe Caucasus Asia | İpek Yolunun yeniden canlandırılması amacıyla bir Avrupa-Kafkasya-Asya çok modlu taşımacılık koridoru oluşturmak için 12 ülkenin yaptığı çok taraflı temel anlaşma.
|
